Fedeafesek baliabide gehiago eskatu ditu buru nahasmendua duten emakumeek jasaten duten indarkeria matxista hautemateko eta biktimei arreta egokia emateko
Indarkeria matxistaren arretarako zerbitzu publikoek buru nahasmendua duten emakumeen berezitasunak aintzat hartzeko beharraz ohartarazi du Fedeafesek, buru osasun arazoa duten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioak.
Buru nahasmendua duten emakumeek bi edo lau aldiz arrisku gehiago dute bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria jasateko, gainerako emakumeekin alderatuz. Hala adierazten du Fedeafesek egindako ikerlanak. Azterlan horren arabera, gainera, gaixotasun psikiko larria duten emakumeen %80k –noizbait bikote-harremana izan dutenen artean– jasan du indarkeria psikologikoa, fisikoa edo sexuala helduaroan. Gainera, azterlanak egiaztatu duenez, buru gaixotasuna duten eta bikotean indarkeria sufritzen ari diren emakumeen %42k ez du egoera indarkeria moduan identifikatzen. Beste datu batzuen artean, buru gaixotasun larria duten emakumeen %26k haurtzaroan bortxakeria sexuala sufritu duela jakinarazi dute, gainerako emakumeen zifraren (%3,5) oso gainetik. Horrez gain, kezkagarria da kasuen erdian psikiatrak ez dituela hauteman pazienteak azken urtean jasotako tratu txarrak.
Testuinguru horretan, indarkeriari modu integralean heltzea eskatzen du Fedeafesek, profesionalen prestakuntza kontuan hartuz, baita biolentzia-kasuen aurrean esku hartzeko eta deribazioak egiteko protokoloak landuz ere. Era berean, emakumeen babeserako baliabideetan kolektibo honetako andreei harrera bermatzea eskatu die euskal federazioak erakunde publikoei.
Errealitate horri aurre egiteko burutako ekintzen artean, Fedeafesek bultzatutako Emakumea eta buru osasuna kanpaina dago. Ekimen honen barne dago sentsibilizaziora eta kolektiboaren ahalduntzera bideratutako webgunea, baita Facebookeko orria ere.
Formakuntza eta sentsibilizazio ekintzen artean, bideo berria plazaratu du Fedeafesek pertsonen askatasuna eta duintasuna babesten duten “lerro gorrien” inguruan. Lerro horiek gurutzatzen direnean, indarkeria fisikoa, berbala edo psikologikoa jasaten du norbaitek. Bideoa buru osasuneko arazoa duten emakume gazteei zuzendua dago, bikote-harremanetan ezarri beharreko mugen inguruan sentsibilizatzeko eta indarkeria-egoerak hautematen laguntzeko.
Bestalde, Emakumearen aurkako Indarkeria Desagerrarazteko Nazioarteko Egunaren harira, Fedeafesek bihar tailerra eskainiko du Zaballako espetxean, indarkeria matxistak pandemia garaian duen eraginari buruz gogoeta egiteko bertako emakumeekin.
Emakumeenganako indarkeriari buruzko azterlana
Fedeafesek landutako eta Emakundek eta Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiken sailak babestutako azterlanak azaleratu du indarkeria jasatearen eta osasun mentaleko arazo larria izatearen artean harreman nabarmena dagoela. Horrez gain, ezagutarazi dute indarkeriak eragina izan dezakeela, beste faktore batzuekin batera, buruko osasun arazo larriren bat izateko aukeran. Gainera, ohikoa da aldi berean hainbat indarkeria-mota jasatea.
Zentzu horretan, Fedeafesek gogorarazi du 2017an Eusko Legebiltzarrak buru osasunaren aldeko adierazpen instituzionala onartu zuela, talde parlamentario guztien babesarekin. Euskal Ganberak kezka berezia adierazi zuen “genero-indarkeria pairatzen duten eta buru gaixotasuna duten emakumeengatik”. Horregatik, onartutako deklarazioan administrazioei eskatu zien “zain dezatela kolektibo hori” eta “bere beharrei erantzun egokia eman diezaiotela”.
Asafes, Avifes, Agifes eta Asasam elkarteak barne hartzen dituen federazioak urteak daramatza gizartea eta instituzio publikoak errealitate honen inguruan sentsibilizatu nahian. Paraleloki, Fedeafes emakumeak, gizonezkoak eta profesionalak trebatzen ari da egoera honi aurre egin ahal izateko eta genero-indarkeria kasuak sortu baino lehenago antzematen jakiteko.
Profesionalak sentsibilizatzeko gida
Buru gaixotasuna duten emakumeekin lan egiten duten profesionalak sentsibilizatzeko gida landu du Fedeafesek. Dokumentu horretan indarkeriaren biktimen eta osasun mentaleko arazoen arteko konexioez ere ohartarazten dute. Zehazki, kasu askotan indarkeria dago patologiaren beraren oinarrian eta, gainera, nahasmendua duten pertsonek arrisku gehiago dute biolentziaren biktima izateko.
Gidaliburua lagungarria da indarkeria-egoera horiek detektatzeko gizarte eta osasun zerbitzuetan zein buru gaixotasuna duten pertsonekin lan egiten duten elkarteetan. Tratu txarrak hautemanez gero, nola jokatu jakiteko jarraibideak ere jasotzen ditu dokumentuak.
Pandemia garaian buru osasunaren aldeko inbertsioa indartzeko beharra helarazi dio Fedeafesek Eusko Jaurlaritzari
Fedeafeseko ordezkaritza bat Eusko Jaurlaritzako Osasuneko eta Gizarte Politiketako sailburuekin, Gotzone Sagarduirekin eta Beatriz Artolazabalekin, elkartu da gaur, urriak 21, osasun mentaleko arazoak dituzten pertsonen kolektiboaren beharrak helarazteko.
Buru osasuneko arazoak dituzten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioko presidente Mª Ángeles Arbaizagoitiak pandemiak gizartearen buru osasunean dituen ondorioekiko kezka ezagutarazi die arduradun instituzionalei. “Egungo egoerak eragin zuzena du osasun, gizarte, ekonomia eta lan arloetan, baita eremu pertsonalean ere, eta horrek kalteak sor ditzake osasun mentalean, bai aurretik arazoren bat zuten pertsonengan eta bai nahasmenduren bat garatzeko arriskuan daudenengan”, jakinarazi du. Inpaktu horren ondorioz, antsietate, beldur, bakardade, gizarte-urruntze, ziurgabetasun eta estres mailek gora egin dute azken hilabeteetan.
Hortaz, buru osasunaren aldeko inbertsioa indartzea eskatu du Fedeafesek. “Baliabide berdinekin ezin diegu ezohiko egoerei aurre egin, baldin eta beste arreta-zerbitzu batzuen kalitatea gutxitzen ez badugu; eta horiek ere behar-beharrezkoak dira”, baieztatu du Arbaizagoitiak.
Pandemiak osasun mentalean duen eraginaren zifrak oraindik eskuragarri ez dauden arren, Osakidetzak argitaratutako azken datuen arabera, bi egunetik behin pertsona batek bere buruaz beste egiten du Euskadin, eta gizonen % 9k eta emakumeen % 17k antsietate edota depresio sintomak dituzte.
Fedeafeseko presidenteak azken hilabeteotan buru osasuneko profesionalek egindako lana ere azpimarratu du. “Bizitzea egokitu zaigun garai honetan, zalantzarik gabe, lehen jarduera-lerroan egon diren osasun-arloko profesionalen, supermerkatuetako, garbiketako, egoitzetako langileen eta abarren lan handia nabarmendu dugu, baina beste sektore batzuen lana ere funtsezkoa izan da, hala nola buru-osasuneko profesionalena, ikusgaitasun gutxiago eman bazaie ere”.
“Pertsona askok aurrera egin ahal izan dute gure elkarteek emandako laguntzari esker; izan ere, beren ekintza birmoldatu eta eraldatu egin dute, pertsonei pandemiaren unerik okerrenetan laguntzeko. Gaur egun ere, beren zerbitzua segurtasun-neurri guztiekin eta kalitatezko arretarekin eskaintzen jarraitzen dute”, nabarmendu du. Horrez gain, familiek itxialdi-uneetan duten ezinbesteko babes-funtzioaz mintzatu da.
Fedeafeseko presidente izateaz gain, Asasam elkarteko (Aiarako bailara) lehendakaria ere bada Mª Ángeles Arbaizagoitia, eta berekin batera izan dira Eusko Jaurlaritzako bileran Vicente Areta, Agifeseko lehendakaria (Gipuzkoa); Mª del Carmen Arroyo Santamaría, Asafeseko lehendakaria (Araba); Edurne Solupe, Avifeseko zuzendaritza-batzordeko kidea (Bizkaia); Mª Isabel García, Fedeafeseko Lehen Pertsonan Batzordeko ordezkari eta Emakumearen Berdintasunerako Arloko kidea, eta Mª José Cano, Fedeafeseko gerentea.
“Urruntze sozialak ez zaitzala isolatu”
Gizarte-urruntze garaietan buru osasuna zaintzearen garrantziaz ere ohartarazi du Fedeafesek. Euskadiko Federazioak ‘Ondoan gaituzu. Urruntze sozialak ez zaitzala isolatu’ sentsibilizazio-kanpaina jarri du berriki abian, Eusko Jaurlaritzako Gizarte Politiken sailaren laguntzarekin. Egungo pandemia-egoerak eragin dezakeen isolamendua hausteko helburua du ekimenak, testuinguruaren ondorioz agertu edo indartutako antsietate edo depresio sintomak dituzten pertsonak laguntza eskatzera animatuz.
Egoera soziosanitarioak larriagotzen dituen buru osasuneko arazoei aurre egiteko, Fedeafesek babesa bilatzera bultzatzen ditu beharra duten pertsonak, gertuen duten elkartera hurreratuz: Agifes (Gipuzkoa), Asafes eta Asasam (Araba), eta Avifes (Bizkaia).
Fedeafeseko elkarteek laguntza eskaintzen diete mota horretako esperientziak bizi dituzten pertsona eta familiei. “Garrantzitsua da gizartea kontzientziatzea; ondoez psikikoa duten pertsonei laguntza eman behar zaie, batez ere, ziurgabetasun-garai hauetan, oso zaila baita gaizki dagoenarentzat egoerari bakarrik aurre egitea. Laguntza duzula jakiteak aurrera egiteko motibazioa ematen dizu”, adierazi du Arbaizagoitiak.
Pandemiak ondorio garrantzitsuak ditu osasunean, gizartean, ekonomian, lanean eta pertsonengan, eta faktore horiek eragin zuzena eta garrantzitsua dute biztanleriaren buru osasunean, bai aurretik osasun arazoren bat zuten pertsonengan, bai arazo hori garatzeko arriskuan daudenengan. Antsietatea, beldurra, bakardadea, distantzia soziala, murriztapenak, estresa eta ziurgabetasuna handitu egin dira azken hilabeteetan.
Gizarte-urruntze garaietan buru osasuna zaintzearen garrantziaz ohartarazi du Fedeafesek
- Buru osasuneko arazoak dituzten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko Federazioak ‘Ondoan gaituzu. Urruntze sozialak ez zaitzala isolatu’ sentsibilizazio-kanpaina jarri du abian, gaur egungo egoerak pertsonengan sor ditzakeen isolamendua eta ondorio psikologikoak saihesteko, hala nola antsietatea eta depresioa.
- Urriaren 10ean ospatzen den Buru Osasunaren Nazioarteko Eguna dela eta, Fedeafesek bat egin du Estatuko buru osasunaren konfederazioaren aldarrikapenekin. Besteak beste, buru osasunean inbertitzeko premia helarazi nahi die erakunde publikoei, eta herritarren beharrei erantzuteko baliabide eta profesional kopuru nahikoa bermatzeko eskatu diete.
Gizarte-urruntze garaietan buru osasuna zaintzearen garrantziaz ohartarazi du Fedeafesek. Osasun mentaleko arazoak dituzten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko Federazioak ‘Ondoan gaituzu. Urruntze sozialak ez zaitzala isolatu’ sentsibilizazio-kanpaina jarri du abian, urriaren 10ean ospatzen den Buru Osasunaren Nazioarteko Egunaren harira. Ekimen honen helburua da, hain zuzen, egungo pandemia-egoerak eragin dezakeen isolamendua haustea, testuingururen ondorioz agertu edo indartutako antsietate edo depresio sintomak dituzten pertsonak laguntza eskatzera animatuz.
Egoera soziosanitarioak larriagotzen dituen buru osasuneko arazoei aurre egiteko, Fedeafesek laguntza bilatzera bultzatzen ditu beharra duten pertsonak, gertuen duten elkartera hurreratuz: Agifes (Gipuzkoa), Asafes eta Asasasam (Araba), eta Avifes (Bizkaia).
Halaber, Fedeafesek bat egin du Estatuko buru osasuneko konfederazioak antolatutako kanpainarekin, ‘Buru osasuna eta ongizatea, lehentasun globala’ goiburupean. Estatuko elkarte-mugimenduak buru osasunean inbertitzeko premia helarazi nahi die erakunde publikoei, baita herritarren beharrei erantzuteko baliabide eta profesional kopuru nahikoa aldarrikatu ere. Garrantzitsua da gogora ekartzea Estatuan desabantaila-egoera dagoela buru osasuneko baliabideei dagokienez; izan ere, Psikologia Klinikoko profesionalen ratioa (6) Europako batez bestekoa (18) baino hiru aldiz txikiagoa da 100.000 biztanleko.
Bestalde, OMEren arabera, lau pertsonatik batek buru osasuneko arazoa izan du, dauka edo izango du, eta aurreikuspenen arabera, 2030 urterako mota horretako patologiak izango dira ezgaitasun arrazoi nagusietarikoa munduan. Gainera, Osakidetzak emandako datuen arabera, bi egunetik behin pertsona batek bere buruaz beste egiten du Euskadin, eta gizonen % 9k eta emakumeen % 17k antsietate edota depresio sintomak dituzte.
Pandemiak ondorio garrantzitsuak ditu osasunean, gizartean, ekonomian, lanean eta pertsonengan, eta faktore horiek eragin zuzena eta garrantzitsua dute biztanleriaren buru osasunean, bai aurretik osasun arazoren bat zuten pertsonengan, bai arazo hori garatzeko arriskuan daudenengan. Antsietatea, beldurra, bakardadea, distantzia soziala, murriztapenak, estresa eta ziurgabetasuna handitu egin dira azken hilabeteetan.
Fedeafeseko elkarteek laguntza eskaintzen diete mota horretako esperientziak bizi dituzten pertsona eta familiei, koronabirusaren aurkako segurtasun-neurri guztiak betez. Mari Ángeles Arbaizagoitia federazioko presidenteak dioenez, “garrantzitsua da gizartea kontzientziatzea; ondoez psikikoa duten pertsonei laguntza eman behar zaie, batez ere, ziurgabetasun-garai hauetan, oso zaila baita gaizki dagoenarentzat egoerari bakarrik aurre egitea. Laguntza duzula jakiteak aurrera egiteko motibazioa ematen dizu”. Euskal federazioak azpimarratu nahi du bere elkarteek konfinamendu-asteetan egin duten arreta-lan handia, eta nabarmendu nahi du gaur egun lan berbera egiten jarraitzen dutela buru osasuneko arazoak dituztenei eta senideei ahalik eta zerbitzurik onena eskaintzeko.
