Buruko osasun arazoa duten emakumeen ahalduntzea bultzatzeko neurriak eskatu ditu Fedeafesek, kolektiboari eragiten dion “diskriminazio anizkoitzari aurre egiteko”

Fedeafesek, buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioak, adierazi bezala, beharrezkoa da genero-ikuspegia barneratzea buruko osasun arazoak dituzten emakumeekiko esku-hartzean. Erakunde horretako presidente Mª Ángeles Arbaizagoitiaren hitzetan, “emakume hauen parte-hartzea bultzatu behar da euren gizarteratzea eta laneratzea sustatzeko oinarrizkoak diren arloetan: enpleguan, prestakuntza-programetan eta baliabide okupazionaletan, besteak beste”. Gainera, buruko osasun arazoak dituzten amei laguntza emateko baliabideak eskatu ditu, “amatasunaren eskubidea gauzatzeko aukera izan dezaten beharrezko babesekin”.

Zentzu horretan, kolektibo honek gizartean jasaten duen “diskriminazio anizkoitza” salatu du euskal federazioaren arduradunak: euren diagnostikoagatik eta emakume izateagatik pairatzen duten desberdintasun egoera, hain zuzen. Hori dela eta, Emakumeen Nazioarteko Eguna ospatuz, errealitate horretaz ohartarazi nahi ditu administrazioak, baita emakume hauek indarkeriaren biktima izateko duten arriskuaz ere; eta egoera horiek ekiditeko behar adina neurri hartzeko eskatu du, azken urteotan aurkeztutako ikerketa-lanetan aditzera eman duen moduan.

Avifes, Agifes, Asafes eta Asasam elkarteak batzen dituen federazioak hainbat ikerketa gauzatu ditu azken urteotan, gai anitzen inguruan, EAEko egoera aztertzeko honako arloetan: berdintasuna, emakumeen aurkako biolentzia, bizi-kalitatea, enplegua eta, berriki, baliabide soziosanitarioen eskaintzaren analisia. Andrazkoek bizi duten desparekotasun egoera aztertu nahi izan du Fedeafesek, eta baita emakume hauen aurkako indarkeria ere. Ikerketa horietan lortutako datuen arabera, Fedeafesetik jakinarazi dute kolektiboari zuzendutako zerbitzuak eta enplegu-baliabideak baliatzeko garaian, baita enplegu normalizatuan ere, alde nabarmena dagoela emakumezkoen eta gizonezkoen artean: gizonezkoen kopurua bikoitza da, hain zuzen; eta gizarteratze eta laneratze baliabideetara bideratzen diren pertsonen artean ere antzeko mailan dago portzentaje hori.

Era berean, euskal federaziotik aldarrikatu dute emakumeen eta gizonen parekidetasuna jorratzen duten erakundeek beren politika guztietan kontuan izan ditzatela kolektibo honen behar espezifikoak eta horietara egokitu ditzatela euren baliabide eta zerbitzuak, baita pertsona hauei eskaintzen zaien arreta ere.

Emakumeak ahalduntzeko ekintzak

Kolektibo honek pairatzen duen kalteberatasun egoeraz kontzientziatzeko, emakume hauei informatzeko eta euren jabekuntza bultzatzeko hainbat sentsibilizazio ekintza burutzen ari da Fedeades Facebookeko ‘Mujer y Salud Mental – Emakumea eta Buru Osasuna‘ orrialdean. Horrez gain, www.emakumeaetaburuosasuna.org webgunea ere abian jarri du kontzientziazio eta informazio lanari indar gehiago emateko.

Bestalde, bai Fedeafes eta bai bere barne dauden elkarteak buru-belarri ari dira lanean emakumeak ahalduntzeko taldeko ekintzen eta andrezkoen nahiz profesionalen prestakuntzaren bitartez. Gainera, gizonezkoentzako ikastaroak ere antolatzen ditu maskulinitate berrien inguruan, eta buru nahasmendua duten emakumeen gizarteratzea sustatzeko ekintzak ere lantzen ditu.

Horrez gain, Zaballa espetxearekin kolaboratzen du Fedeafesek, kartzelaratuta dauden emakumeak ahalduntzeko, kolektibo bereziki zaurgarria baita indarkeria nahiz desparekotasun egoeren aurrean. Zentzu horretan, zenbait sentsibilizazio ekintza burutuko dituzte gaur, martxoak 7, emakumearen eta osasunaren gaien inguruan.

Buruko osasun arazoak dituzten emakumeen desberdinkeria-egoeraren gaineko informazio gehiago dago www.emakumeaetaburuosasuna.org webgunean, baita indarkeria-egoerekiko kalteberatasun mailari buruzko datuak ere.

Emakumea eta Buru Osasuna tailerra Laudion

Abenduaren 18an emakumeen eskubideei buruz hitz egingo dugu Laudion. Nazioarteko esparru juridikoa aztertuko dugu, baita hainbat kontzeptu landu ere: generoa, buru osasuna, estigma eta gaixotasuna.  

Fedeafeseko Emakumearen Berdintasun saileko kide Lolik eta María Isabelek Salud Mental España konfederazioko tailerretan sortutako ezagutzak partekatuko dituzte.

Fedeafesek buru nahasmendua duten emakumeek jasaten duten genero-indarkeria aintzat hartzeko beharraz ohartarazi du

Genero-indarkeriaren arretan zerbitzu publikoek buru gaixotasuna duten emakumeen berezitasunak aintzat hartzeko beharraz ohartarazi du Fedeafesek, buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioak. Horregatik, kasu horiek gainditzeko laguntza psikologiko espezializatua eskatzen du, baita koordinazio handiagoa ere osasun mentaleko sarearen, zerbitzu publikoen eta buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen artean. 

Buru nahasmendua duten emakumeek bi edo lau aldiz arrisku gehiago dute bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria jasateko, gainerako emakumeekin alderatuz. Hala adierazten du Fedeafesek iaz aurkeztutako ikerlanak. Azterlan horren arabera, gainera, gaixotasun psikiko larria duten emakumeen %80k, noizbait bikote-harremana izan dutenen artean, jasan du indarkeria psikologikoa, fisikoa edo sexuala helduaroan. Gainera, azterlanak egiaztatu duenez, buru gaixotasuna duten eta bikotean indarkeria sufritzen ari diren emakumeen %42k ez du egoera indarkeria moduan identifikatzen. Beste datu batzuen artean, buru gaixotasun larria duten emakumeen %26k haurtzaroan bortxakeria sexuala sufritu duela jakinarazi dute, gainerako emakumeen zifraren (%3,5) oso gainetik. Horrez gain, kezkagarria da kasuen erdian psikiatrak ez dituela hauteman pazienteak azken urtean jasotako tratu txarrak.

Testuinguru horretan, indarkeriari modu integralean heltzea eskatzen du Fedeafesek, profesionalen prestakuntza kontuan hartuz, baita biolentzia-kasuen aurrean esku hartzeko eta deribazioak egiteko protokoloak landuz ere. Era berean, emakumeen babeserako baliabideetan kolektibo honetako andreei harrera bermatzea eskatu die euskal federazioak erakunde publikoei.

Errealitate horri aurre egiteko burutako ekintzen artean, Fedeafesek bultzatutako Emakumea eta buru osasuna kanpaina dago. Ekimen honen barne dago sentsibilizaziora eta kolektiboaren ahalduntzera bideratutako webgunea, baita Facebookeko orria ere. Horrez gain, Espainiako Buru Osasunaren konfederazioak sustatutako #NosotrasSíContamos kanpainarekin bat egin du euskal federazioak, kolektiboaren eskubideak aldarrikatzeko. Zehazki, Fedeafeseko berdintasun arloko bi emakume agertzen dira kanpainako bideoan. Batetik, Mª Isabel García Peñak azpimarratu du “emakumeon beharretara egokitutako arreta jasotzeko beharra” dagoela eta Fedeafeseko presidente Mª Ángeles Arbaizagoitiak nabarmendu du ezinbestekoa dela “gizartea eta profesionalak sentsibilizatzeko eta prebentzioa lantzeko kanpainak egitea, baita kolektiboko emakumeak ahalduntzeko kontzientziazio ekintzak burutzea ere. Era berean, “lantalde profesionalentzako laguntza gehiago eskatu du, indarkeria hautemateko gaitasunak landu ditzaten”.

Emakumeenganako indarkeriari buruzko azterlana

Fedeafesek landutako eta Emakundek eta Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiken sailak babestutako azterlanak azaleratu du indarkeria jasatearen eta buru gaixotasun larria izatearen artean harreman nabarmena dagoela. Horrez gain, ezagutarazi dute indarkeriak eragina izan dezakeela, beste faktore batzuekin batera, buruko osasun arazo larriren bat izateko aukeran. Gainera, ohikoa da aldi berean hainbat indarkeria-mota jasatea. 

Zentzu horretan, Fedeafesek gogorarazi du 2017an Eusko Legebiltzarrak buru osasunaren aldeko adierazpen instituzionala onartu zuela, talde parlamentario guztien babesarekin. Euskal Ganberak kezka berezia adierazi zuen “genero-indarkeria pairatzen duten eta buruko gaixotasunak dituzten emakumeengatik”. Horregatik, onartutako deklarazioan administrazioei eskatu zien “zain dezatela kolektibo hori” eta “bere beharrei erantzun egokia eman diezaiotela”.

Kolektiboa hobeto artatzeko proposamenak

Ikerketaren ondorio gisa, genero-ikuspegitik lan egitea proposatu du Fedeafesek. Gainera, emakumeei bideratutako arreta psikologikoko zerbitzuak eta harrera-etxeak buruko osasun arazoak dituzten emakumeen beharretara egokitzea eskatu du. Era berean, zerbitzu publikoen arteko koordinazio egokia bermatzearen alde apustu egin du Fedeafesek.

Asafes, Avifes, Agifes eta Asasam elkarteak barne hartzen dituen federazioak urteak daramatza gizartea eta instituzio publikoak errealitate honen inguruan sentsibilizatu nahian. Paraleloki, Fedeafes emakumeak, gizonezkoak eta profesionalak trebatzen ari da egoera honi aurre egin ahal izateko eta genero-indarkeria kasuak sortu baino lehenago antzematen jakiteko.

Profesionalak sentsibilizatzeko gida

Buru gaixotasuna duten emakumeekin lan egiten duten profesionalak sentsibilizatzeko gida landu du Fedeafesek. Dokumentu horretan indarkeriaren biktimen eta buru gaixotasunaren arteko konexioez ere ohartarazten dute. Zehazki, kasu askotan indarkeria dago patologiaren beraren oinarrian eta, gainera, nahasmendua duten pertsonek arrisku gehiago dute biolentziaren biktima izateko.

Gidaliburua lagungarria da indarkeria-egoera horiek detektatzeko gizarte eta osasun zerbitzuetan zein buru gaixotasuna duten pertsonekin lan egiten duten elkarteetan. Tratu txarrak hautemanez gero, nola jokatu jakiteko jarraibideak ere jasotzen ditu dokumentuak. Edozein kasutan, ikerlanaren arabera, ingurune seguruan dauden emakumeak gai dira bizi izan dituzten bortxakeriak naturaltasunez kontatzeko. Halaber, behar bezala entzungo dieten profesionalak eta beharrezko babesa topatuz gero, abusuzko egoera horiek lantzeak efektu terapeutikoa duela dio.