Buru gaixotasuna duten emakumeen jabetzea aldarrikatzen du Fedeafesek, “diskriminazio bikoitza” jasaten baitute

• Sentsibilizazio kanpaina jarri du abian Fedeafesek, kolektibo honen zaurgarritasunaz ohartarazteko, emakumeei informatzeko eta euren ahalduntzea sustatzeko
• Euskal federazioaren baitan burututako azterlan baten arabera, emakumeek parte-hartze urria dute gizarte eta, bereziki, lan arloetan

Buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioak (Fedeafes) “eritasun psikikoa duten emakumeek diskriminazio bikoitza” jasaten dutela ikusarazi nahi du; batetik, “patologia horien inguruko estigma sozialarengatik eta, bestetik, euren generoagatik” adierazi du Mª Ángeles Arbaizagoitia Fedeafeseko presidenteak. Azken urteotan, Avifes, Agifes, Asafes eta Asasam elkarteak bateratzen dituen federazioak hainbat azterlan burutu ditu kolektibo honek bizi duen desberdintasun egoera aztertzeko, baita sufritzen duen indarkeriaren berri emateko ere.

Egoera horren aurrean, sentsibilizazio kanpaina jarri du abian Fedeafesek, kolektibo honen zaurgarritasunaz ohartarazteko, emakumeei informatzeko eta euren ahalduntzea sustatzeko. Facebookeko ‘Mujer y Salud Mental – Emakumea eta Buru Osasuna‘ orria da ekimenaren gune nagusia, eta helburua publiko gaztearengana hurbiltzea da, baita buruko osasun arazoak dituzten emakumeek laguntza bila dezaten bultzatzea ere. Laster, kanpainaren webgunea ere ikusgai izango da.

Emakume zaintzaileak
Buru gaixotasuna duten pertsonak zaintzen dituzten emakumeen rola ere aztertzen du ikerlanak, eta familiei zuzendutako zerbitzuetan gehienak emakumezkoak direla nabari da. Hala ere, “azken urteotan gero eta gizonezko zaintzaile gehiago agertzen ari direla antzematen da”. Bestalde, “emakume zaintzaile gehienak sufrimendu handiko egoerak” bizi izan dituztela edo bizitzen ari direla jakinarazi dute Fedeafesetik, “seme edo alabaren gaixotasunaren errudun direla sentitzen dutelako”.

Azterlanaren arabera, buru gaixotasuna duen pertsona bat etengabe zaintzeak osasun arazoak eragiten dizkie zaintzaileei, eta atsedenaldiak edo zainketa-lanerako laguntzak eskaintzera zuzendutako baliabideak “ez dira nahikoak”.

Berdintasuna lortzeko gomendioak
Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiken sailak babestutako eta Fedeafesek landutako berdintasunaren inguruko azterlanaren emaitzek agerian uzten dutenez, federazioak eskaintzen dituen zerbitzu eta programetan gizon kopuru bikoitza dago, emakumeekin alderatuz. Familien papera ere nabarmentzen dute, eta euren sentsibilizazioa landu behar dela diote, “gaixotasun mentala duen senidearen parte-hartze sozialaren garrantziaz jabetzeko, bereziki enpleguaren arloan”. Horrez gain, jakinarazi dute buru osasun arazoa duten emakumeek “ahalduntze-maila baxua” dutela, eta, horrenbestez, zaila egiten zaiela “eskubideak dituztela sinestea”. Emakumeen partaidetza-maila eskasa enpleguaren arloan nabari da gehien.

Fedeafesetik azpimarratu dute buru gaixotasuna duten emakumeen jabekuntzarako tailerrak, ikastaroak eta taldeak antolatu behar direla, euren parte-hartze soziala eta laneratzea ahalbidetzeko, batik bat tradizionalki gizonen esparrua izan diren eta lan-eskaintza zabalagoa duten sektoreetan. Senideei bideratutako prestakuntza-ekintzak ere beharrezkoak dira, nahasmendua duen familiartekoa gehiegi babes dezaten ekiditeko.

Gainera, euskal federaziotik aldarrikatzen dute emakume eta gizonen berdintasuna bultzatzen duten erakundeek euren politiketan kontuan izan ditzatela buru gaixotasuna duten emakumeen behar espezifikoak, eta baliabide eta zerbitzuak kasu horietara egokitzea.

Beste helburuetako bat da “emakume eta gizonezkoen parekidetasuna lantzen duten erakundeak sentsibilizatzea, buru gaixotasuna duten pertsonen zainketarako baliabide publikoak areagotzearen beharraz ohartu daitezen; eta arlo honetan elkarren arteko erantzukizun soziala bultzatzea”.

Zainketarekin loturiko programetan gizonek parte har dezaten sustatzea ere proposatzen dute. Zehazki, gizon taldeak sortzea eta, maskulinitate berrien ikuspegitik, zainketaren etikari lotutako balioak barnera ditzaten bultzatzea planteatzen dute.

Desberdintasuna egoeraren aurrean, emakumeak ahalduntzera bideratutako ekimenak antolatzea erabaki du Fedeafesek. Zentzu horretan, Zaballako espetxearekin elkarlanean ari da, kartzelan dauden emakumeen jabekuntza sustatze aldera, desberdintasunarekiko eta indarkeriarekiko kolektibo bereziki zaurgarria baitira. Horrela, martxoaren 2an jardunaldia egin zen espetxean. Abenduan egindako emozioen kudeaketarako arteterapia tailerreko lanak erakusgai jarri zituzten, emakumeari buruzko dokumentala ikusi zuten eta solasaldia izan zuten ondoren.

 

 

Fedeafesek buru gaixotasuna duten emakume presoak artatzeko laguntza gehiago eskatu die instituzioei

Fedeafesek, buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioak, genero-indarkeriari begira, preso dauden emakumeak artatzeko laguntza gehiago eskatu die instituzioei; batez ere, buru gaixotasuna duten pertsonak badira, kolektibo bereziki ahula baita.

Azaroaren 3oean Emakunde – Emakumearen Euskal Erakundeko arduradunekin, eta bere idazkaria den Ana Alberdirekin, elkartu zen Fedeafes. Topaketa horretan, Arabako Zaballa espetxeko bederatzi presok ere parte hartu zuten, horietatik batzuk buru gaixotasuna zutenak. Bestalde, psikologoak eta espetxeko teknikoak ere han izan ziren. Euskal federaziotik María Ángeles Arbaizagoitia presidentea, Mari Jose Cano gerentea, Berdintasun saileko María Isabel García eta Haizea de Dios psikologoa egon dira.

Fedeafes bat dator Emakunderen bidez emakume presoek egin dituzten aldarrikapenekin; eta bereziki genero-indarkeria jasan duten emakumeei zuzenduriko baliabide egokituak izatearekin. Esaterako, Fedeafesek zentroko psikologoek egindako salaketa babestu du, presoek espetxe-baimenez gozatu ahal izateko egiturak edukitzea. Kontuan izan behar da, askok nahiz eta hirugarren gradua lortu ez dutela etxerik, beraz kartzelan bertan geratu behar dute.

Irune Lauzirikak, Emakundeko teknikoak, indarkeria egoerak identifikatzeko eta haiei aurre egiteko jarraibideak eman zizkien. Era berean, bileran parte hartu zuten Zaballako kartzelako teknikoek ere, buru gaixotasuna duten emakumeak artatzeko beharrak azpimarratu dituzte, eta egoera ahulean dagoen kolektibo hori artatzeko baliabide gutxi dagola nabarmendu dute.

Lan jardunaldia aurreko asteko “Buru gaixotasuna duten emakumeen aurkako indarkeria” ikerketa ondorioen aurkezpena eta gero egin da. Azterlana Fedeafesek egin du Emakunderen eta Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako sailaren babesa izan du. Ondorio nagusien artean, aipatu dute bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria jasateko arriskua bikoiztu edota hirukoiztu egiten dela biktimak buru gaixotasun larriren bat badu. Gainera, buru gaixotasun larria duten emakumeen %80 inguruk indarkeria psikologikoa, fisikoa edota sexuala jasan dute bikotekideak eraginda euren bizitzako uneren batean.

Ikerketak ageria utzi dituen datuen aurrean, Fedeafesek proposatzen du indarkeria jasan duten edo egun jasaten ari diren eta buru gaixotasun larria duten emakumeei bideratutako arreta psikologikoko zerbitzu espezializatua sortzea. Era berean, buru osasuneko sarearen, zerbitzu publikoen eta buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen artean koordinazio handiagoa eskatzen du.

Asafes, Avifes, Agifes eta Asasam elkarteak barne hartzen dituen federazioak urteak daramatza gizartea eta instituzio publikoak errealitate honen inguruan sentsibilizatu nahian. Paraleloki, emakumeak eta profesionalak formatzen ari da egoera honi aurre egin ahal izateko eta genero-indarkeria kasuak sortu baino lehenago antzematen jakiteko.

Fedeafesek buru gaixotasuna duten emakumeek jasaten duten genero-indarkeria aintzat hartzeko beharraz ohartarazi du

• Buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioak kolektibo honen behar espezifikoei egokitzeko eskatu die zerbitzu publikoei

• Fedeafesek eginiko ikerketa batek agerian utzi du bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria jasateko arriskua bikoiztu edota hirukoiztu egiten dela biktimak buru gaixotasun larriren bat badu

Fedeafes, buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen Euskadiko federazioak, genero-indarkeriaren arretan zerbitzu publikoek buru gaixotasuna duten emakumeen berezitasunak aintzat hartzeko beharraz ohartarazi du. Horregatik, kasu hauek gainditzeko laguntza psikologiko espezializatua eskatzen du, baita koordinazio handiagoa ere osasun mentaleko sarearen, zerbitzu publikoen eta buru gaixotasuna duten pertsona eta senide elkarteen artean. 

Federazioak 2015ean abian jarritako ikerketak agerian utzi du bikotekideak edo bikotekide ohiak eragindako indarkeria jasateko arriskua bikoiztu edota hirukoiztu egiten dela biktimak buru gaixotasun larriren bat badu. Ikerlanak nabarmentzen du, buru gaixotasuna duten emakumeen kasuan, bikotea izan dutenen %80 inguruk indarkeria psikologikoa, fisikoa edota sexuala jasan duela euren bizitzako uneren batean.

Emakundek eta Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiken sailak babestutako azterlan honetan parte hartu dute genero-indarkeriaren eta buru osasunaren arreta-alorreko buru gaixotasuna duten emakumeek eta profesionalek, eta indarkeriaren eta buru gaixotasun larriaren arteko harreman nabarmena baieztatu dute. Horretaz gain, ondorioztatu dute indarkeriak eragina izan dezakeela, beste faktore batzuekin batera, buru gaixotasun larriren bat izateko aukeran. Gainera, ohikoa da aldi berean hainbat indarkeri mota gertatzeko posibilitatea.

Ikerlanak ere agerian utzi du, buru gaixotasuna duten emakumeen aurkako indarkeriari dagokionez, urrakortasuna areagotu dezaketen gizarte eta egitura faktoreak, bereziki, hauexek direla: buru gaixotasunaren estigma bera, bakardadea eta isolamendua sortzen duena; eta pertsona horren istorioaren sinesgarritasun eskasa. Era berean, kolektibo honetan maiz ematen den enplegu eta baliabide ekonomikoen gabeziak ere badu eraginik.

Buru gaixotasuna duten emakumeen urrakortasuna areagotzen duten faktoreen artean, euren burua defendatzeko baliabiderik ez izatea, autonomia falta eta beste pertsonekiko menpekotasuna izatea dago. Egoera zailtzen du ere autoestimu gutxi izateak edota bikotea edukitzeko zailtasunak izatea, horrek harreman desegoki gehiago izatera eraman baitezake.

Bestalde, ikerlanean buru gaixotasuna duten emakumeen aurkako indarkeri arriskua murrizten dituzten faktoreak ere aipatzen dira; besteak beste, lagun zaitzakeen sare soziala izatea, enplegua edukitzea eta pobrezia egoeran ez egotea.

Ikerketaren ondorio gisa, Fedeafesek proposatzen du indarkeria jasan duten edo egun jasaten ari diren eta buru gaixotasun larria duten emakumeei bideratutako arreta psikologikoko zerbitzu espezializatua sortzea. Era berean, indarkeria prebenitzeko taldeko esku-hartzea egitea eta emakumeen ahalduntzea lortzea aholkatzen du ikerlanak, baita gizonekin lan egitea ere, maskulinotasun berrien ikuspuntutik.

Asafes, Avifes, Agifes eta Asasam elkarteak barne hartzen dituen federazioak urteak daramatza gizartea eta instituzio publikoak errealitate honen inguruan sentsibilizatu nahian. Paraleloki, emakumeak eta profesionalak formatzen ari da egoera honi aurre egin ahal izateko eta genero-indarkeri kasuak sortu baino lehenago antzematen jakiteko.